ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ስለ ትያትር እና ትወና ምን ይላል?

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን፡፡

ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ስለ ትያትር እና ትወና ምን ይላል?

St.Jhon Chrysostom on Theatre & Art

(A translation of part of a passage)

… እንግዲህ (አብዝታችሁ) ብታነቡ የጌታችን ተከታይ ሆናችኋል ፤ እርሱም ያነባ (ያለቅስ) ነበርና ፤ በአልአዛር (መቃብር ላይ) ፤ በከተማይቱ (በኢየሩሳሌም) ላይ ፤ ይሁዳም ባገኘው ጊዜ አብዝቶ አዝኖ ነበር፡፡ ብዙዎች ሲያዝን አይተውታል ፤ ነገር ግን ሲስቅም ሆነ ፈገግ ሲል ለቅጽበት ስንኳ በየትኛውም ጊዜ ያየው ማንም የለም፤ ከወንጌላውያኑ የትኛቸውም ይህን እንዳደረገ አልገለጹም፡፡ (ቅዱስ) ጳውሎስም እንዲሁ ፤ እንዳለቀሰ ፤ ለሶስት አመታት ቀን ከሌሊት (ያለመቋረጥ) እንዳነባ ራሱ ገልጿል ፤ ሌሎችም ስለርሱ ይህን መስክረዋል ፤ እንደሳቀ ግን እርሱም የትም ቦታ ላይ አልጠቀሰም ፤ ከሌሎች ቅዱሳንም መካከል ይህን እንዳደረገ የተገለጸ ማንም የለም ፤ እርግጥ ሳራ (የአብርሀም ሚስት) (እንደሳቀች) ተጠቅሷል ፤ ይኸውም በተገሰጸችበት ወቅት ነበር ፤ በዘፍ 18፡-12-16 “እግዚአብሔርም አብርሃምን አለው ሳራን ለብቻዋ በልብዋ ምን አሳቃት …..” ተብሎ እንደተጻፈ ፤ እንዲሁም የኖኸ ልጅ በተመሳሳይ ስለመሳቁ ተጽፏል ፤ ይህን ባደረገበት ወቅት ግን (በአባቱ ተረግሟልና) መጨረሻው ነጻነቱን በባርነት መለወጥ ሆነ፡፡

እንዲህ የምላችሁ ሳቅ (ጨዋታ) የተባለን ሁሉ ለመኮነን አይደለም ፤ አእምሯችሁ በከንቱነት ፤ በዋዛ ፈዛዛ እንዳይጠመድ ለማቀብ ነው እንጂ ፤ እስኪ ልጠይቃችሁ በምቾት የምትንደላቀቁና በከንቱነት የተዘፈቃችሁ ሆናችሁ ሳለ በሚያስፈራው (የጌታችን) የፍርድ መንበር ፊት ቆማችሁ እዚህ (በምድር) ላይ ሳላችሁ ስለሰራችሁት ነገር አንድ በአንድ አትጠየቁምን? በእርግጥ እንጂ … ምክንያቱም አውቀን በድፍረት ስለሰራነውም ሆነ ከአቅማችን በላይ ሆኖብን ስለበደልነው በደል ምላሽ እንድንሰጥ እንጠየቃለንና … (አውቀን የሰራነው ብቻ ሳይሆን ሳናውቅ የበደልነውም ጭምር ያስጠይቀናልና … “በራሴ አንዳች አላውቅም ፤ ነገር ግን ይህ ምክንያት ሆኖኝ ከፍርድ አላመልጥም” እንዲል ቅዱስ ጳውሎስ ) ወዲህም ጌታ በወንጌል  “በሰዎች ፊት የሚክደኝን ሁሉ እኔ ደግሞ (በሰማዩ) አባቴ ፊት እክደዋለሁ” እንዳለ ማቴ 10፡-32 ፤ አለጥርጥር ማናችንም ጌታን ወደን አንክደውምና አውቀንና ፈቅደን አናደርገውም ፤ ነገር ግን ይህም ቢሆን ከቅጣት አያድነንምና ይህንንም አስመልክቶ መልስ መስጠት ይኖርብናል፡፡

 

የምትጠየቁበት ነገር እንዲህ እጅግ የበዛ ሆኖ ሳለ ታዲያ እየሳቃችሁና ከንቱ ብልጣብልጥነት እየተናገራችሁ እንዲሁም ለድሎት ራሳችሁን እየሰጣችሁ ትቀመጣላችሁን? “ይህን ማድረግ ትቼ ባዝንና ብተክዝ ምን ዋጋ አለው?” የሚል ሰው ሊኖር ይችላል፡፡ እጅግ ክፍተኛ ዋጋ አለው እንጂ! እንዲያውም ያለው ዋጋ እጅግ ከፍተኛ ከመሆኑ የተነሳ ዋጋውን በቃላት መግለጽ ያዳግታል፡፡ ምክንያቱም በምድራዊ ችሎት ፊት ልቅሷችሁ ምን ቢበዛ ከተፈረደባችሁ በኋላ ከቅጣታችሁ ልታመልጡ አትችሉም ፤ ነገር ግን (በሰማያዊው ችሎት) በተቃራኒው ጥቂት ብትቆረቆሩ (ብታዝኑ) ፍርዳችሁ ተፍቆ ይቅርታን ታገኛላችሁ፡፡ (“ዛሬ የሚያዝኑ ብፁዓን ናቸው መጽናናትን ያገኛሉና” ማቴ 5፡-4) እንደተባለ … ስለሆነም የሰውን ሁሉ መዳን የሚወድ ክርስቶስ እንድናዝን (እንድንጸጸት) አብዝቶ ይሞግተናል ፤ ይህ ( ዓለም) የሳቅ (የኮሜዲ) ፤ የቲያትር አምባ አይደለምና በሚስቁት (በሚያላግጡት) ላይ ይፈረድባቸዋል፡፡ የመጣነውም ለከት አልባ በሆነ ሁኔታ ልንስቅና ልንዝናና አይደለም ፤ ዘወትር እዳ በደላችንን  በማሰብ  በሐዘን በመኖርና ምህረትንም በመሻት ፤ እሮሮ በማብዛት ሰማያዊውን መንግስት እንድንወርስ ነው እንጅ ፡፡ በንጉስ ፊት በምትቆምበት ጊዜ ጥቂት ፈገግታ ለቅጽበት ስንኳ በፊትህ ላይ እንዲታይ አትፈቅድም ፤ ግን (ይህ ከሆነ ዘንዳ) ታድያ የመላእክት ጌታ በአንተ ዘንድ አድሮብህ ሳለ በመራድና በመንቀጥቀጥ እንዲሁም ራስህን በመግራት አደግድገህ ከመቆም ይልቅ በአንተ እንዳዘነብህ እያወቅህ ትስቃለህን? በበደልህ ካሳዘንከው ይልቅ ይህን በማድረግህ ይበልጥ እንደምታስቆጣው አታስተውልምን? እግዚአብሔር ከበደለኞች ፊቱን አይመልስምና፤ ነገር ግን በሐጢአታቸው የማይደነግጡትን (ይተዋቸዋል) ፡፡

በከንቱ ሀሳብ ከመጠመዳቸው የተነሳ ይህን ሁሉ ከተባሉ ፤ (ካወቁ) በኋላ እንኳ “እግዚአብሔር ከለቅሶስ በየትኛውም ጊዜ  ይሰውረኝ ፤ በዘመኔ እንድስቅና እንድጫወት ያድለኝ እንጂ” የሚሉ አንዳንዶች አሉ፡፡ እንዲህ ካለው አእምሮ ይልቅ የጨቅላ አስተሳሰብ ሊባል የሚችል ሌላ ምን አለ? ምክንያቱም በከንቱ ጨዋታና ዋዛ ፈዛዛ እንድንጠመድ  የሚያበረታታን እግዚአብሔር አይደለም ፤ ጥንቱን የሰውን ልጅ ከጽድቅ ስራ ሁሉ የሚያዘገይ ሰይጣን እንጅ … ሲጫወቱ የነበሩት እነማን እንደሆኑ (መጨረሻቸውም ምን እንደሆነ) እነሆ አድምጡ ፤ እንዲህ ተብሏልና “ሕዝቡ ሊበሉና ሊጠጡ ተቀመጡ፣ ሊጫወቱም ተነሱ” በሰዶም የነበሩት እንዲህ ነበሩ ፤ በጥፋት ውሃ ዘመን የነበሩት (ሰዎችም) እንዲህ ነበሩ፡፡ “በመታበይ ፣ በጥጋብና በዳቦ ምላትም ሆነው በዝሙት ፍትወት ተቃጠሉ፡፡” በኖህ ዘመን የነበሩት ፤ (ኖህ) መርከቡን ሲያበጅ ለብዙ ዘመናት እየተመለከቱት (እንኳ) ሊመጣ ያለውን (ጥፋት) ሳያስተውሉ በከንቱ ፌሽታ (ጭፈራ) ሆነው ኖሩ፡፡ ስለዚህም ምክንያት ደግሞ ማየ ዓይህ መጥቶ ጠራርጎ ወሰዳቸው፤ በቅጽበትም አለምን ሊያጠፋት በቃ፡፡

ስለዚህም ከዲያቢሎስ የምታገኟቸውን ነገሮች ከእግዚአብሔር አትጠይቁ፡፡ እግዚአብሔር የሚሰጠው የተጸጸተና የተሰበረ ፣ የነቃና የደነገጠ ንስሐንና ወቀሳንም የተመላ ልብ ነው፡፡ እኒህ የእርሱ ስጦታዎች ናቸው ፤ ደግሞም ለእኛ እጅጉን የሚያስፈልጉን እነርሱ ናቸው፡፡ አዎን! ብርቱ ጦርነት በእኛ ዘንድ ነው፤ ፍልሚያችን ከረቂቃን ኃይላት ጋር ፤ ግድድራችን ከአመጸኞች መናፍስት ጋር ፤  ውጊያችንም ደግሞ  ከሥልጣናትና ከጨለማ ገዥዎች ጋር ነው፡፡ ኤፌ 6፡-12 ፤ በማስተዋል ፤ በሙሉ ንቃትና በዝግጁነት ሆነን ብንገኝ ፤ ይህን አውሬያዊ ሌጊዮን ለመቋቋም ያስችለናልና ለኛ መልካም ነው፡፡ ነገር ግን በማሽካካትና በቧልት ብንጸመድ ሁሌም ነገሮችን ንቀንና አቃለን እያየን (ብንቀመጥ) ፍልሚያው ገና ሳይጀመር በገዛ ስንፍናችን ፈጽመን እንሸነፋለን፡፡

አለማቋረጥ በመሳቅ ስጋችንን በማስደሰትና በድሎት መኖር ለኛ አይገባም ፤ ይህ ግብር ለዚህ ድርጊት ራሳቸውን የጸረቡ የአመንዝራ ሴቶች ፤ በየመድረኩ የሚታዩ ሸንጋዮችና ደም መጣጮች ግብር እንጅ ፤ ለገነት የተጠሩት (ግብር) አይደለም ፤ በሰማያት ወዳለችው ከተማ እንዲገቡ የተፈቀደላቸውም አይደለም ፤በዲያቢሎስ ወገን ራሳቸውን ያሰለፉት ነው እንጅ ፤ መንፈሳዊ እቃ ጦር የታጠቁት አይደለም፡፡ ዲያቢሎስ የክርስቶስን ወታደሮች ያዳክም ዘንድ ፤ የቀደመ ጥብአታቸውንም ይፈታ ዘንድ ይህን በየመድረኩ የሚሠራ ከንቱነት ፤ ሽንገላና ማስመሰል ጥበብ (አርት) እንዲሆን (እንዲባል) አደረገው፡፡ ለዚህ ዓላማው ሲልም በከተሞች የቲያትር ቤቶችን ሰራ ፤ እነዚህን አለሌዎችም (ዘፋኞችንና ተውኔተኞችን) አሰልጥኖ ሲያበቃ እነርሱ በሚያደርሱት እኩይ ተጽእኖ መላው ከተማ እንደዚያ ባለ (የርኩሰት) ወረርሺኝ እንዲዋጥ ብሎም ፤ ቅ/ጳውሎስ እንድንሸሻቸው ያዘዘንን እነዚያኑ ነገሮች - ‹‹ከንቱ ንግግርና ቧልት ››- እንድንከተል (በዚህ መንገድ) ይገፋፋናል፡፡ ከዚህ ሁሉ በላይ ደግሞ ይበልጥ አሳሳቢ የሆነው የሚሳቅበት ርዕሰ ጉዳይ ነው፡፡ እነዚያ ባእድ የሆኑትን ድርጊቶች የሚተውኑት ተውኔተኞች የጽርፈትና የርኩሰት ንግግር ከአንደበታቸው በሚወጣበት ወቅት ከንቱነት ከተጠናወታቸው መካከል በርካቶች ይስቃሉ ፤ ደስም ይሰኙባቸዋል ፤ ሊወግሯቸው ሲገባም ያጨበጭቡላቸዋል ፤ በመሳቃቸው ምክንያትም የጥፋት እሳትን በራሳቸው ላይ ያመጣሉ፡፡ ምክንያቱም ለእነዚህ ሰዎች ሙገሳን በመቸራቸው ሰዎቹ ክፋትን እንዲናገሩ ምክንያት ሆነዋልና ….. ስለሆነም ለዚህ የተዘጋጀው ቅጣትና ፍርድ (ከተናጋሪዎቹ ይልቅ በአጨብጫቢዎቹ ላይ ይበልጡኑ) ሊበየንባቸው ይገባል፡፡ እኒህን (ርኩሰቶች) የሚያይ ተመልካች ባይኖር ኖሮ (ተውኔቱን) የሚተውንም ባልኖረ ነበርና ፤ ነገር ግን ስራችሁን ፣ መደብራችሁን ፣ ገንዘባችሁን ፣ ባጭሩ ያላችሁን ሁሉ ሰውታችሁ (እዚያ ለመገኘት) ስትቻኮሉ ሲመለከቱ ፤ ይህን ድርጊት ለመፈጸም ከፍ ያለ ተነሳሽነት ይኖራቸዋል ፤ በብርቱ ትጋትም (ተውኔቱን) ለማከናወን ይባትላሉ፡፡

ይህንን ያልኩት (ተዋንያኑን) ከወቀሳ ነጻ ላወጣቸው አይደለም፤ ለዚህ ስርአት አልበኝነት በዋነኝነት ምክንያትና ስር እየሆናችሁ ያላችሁት እናንተ እንደሆናችሁ ትረዱ ዘንድ ነው እንጂ ፤ እለቱን ሙሉ በነዚህ ነገሮች ተጠምዳችሁ ጊዜያችሁን የምታጠፉ እናንተ፣ በትዳር ውስጥ በክብር የተጠበቁትን ነገሮች በማራከስ የምታራቆቱ ፤ ታላቁን የተክሊል ምስጢር በአደባባይ ማላገጫ እንዲሆን የምታደርጉ (እናንተ ናችሁና)፡፡ እኒህን (ጸያፍ) ድርጊቶች የሚተውነው የናንተን ያህል ጥፋተኛ አይሆንም ፤ በነዚህ ነገሮች እንዲቀልድ የምትገፋፉት እናንተ ናችሁና ፤ እንዲያውም መገፋፋት ብቻ አይደለም ደግሞም በሁኔታው በመደሰትና በመሳቅ ፤ የቀረበውንም ድርጊት በማሞካሸት፣ እነዚህ የዲያቢሎስ መደብሮች እንዲጠናከሩ በከፍተኛ ተነሳሽነት ትንቀሳቀሳላችሁ፡፡

እንግዲያው እስኪ ንገሩኝ? ሴት ልጅ (ሚስት) በዚያ (በቤተ-ተውኔት) ስትሰደብ (ስትነወር) ስታዩ (ቆይታችሁ) በምን አይናችሁ እቤት ያለች ሚስታችሁን ታይዋታላችሁ? ተፈጥሮዋስ እንዲህ በአደባባይ ሲነወር (ስትመለከቱ) ፤ እቤት ያለችውን (የህይወታችሁን) አጋር አስባችሁ እንዴት ልታፍሩ (ልትሸማቀቁ) አልቻላችሁም? የተፈጸመው ትወና (acting) እኮ ነው ደግሞ እንድትሉኝ አልወድም! ይኸው ‹ትወና› ብዙዎችን ዘማውያን አድርጓልና ፤ የብዙ ቤተሰቦችን ኑሮ አፍርሷልና፡፡ እንዲህ እጅግ የከፋ የዝሙት ድርጊት (ትወና) ሲቀርብ (ርኩሰትነቱ ታውቆ) እንደ ኃጢአት ከመቆጠር ይልቅ በፉጨትና በጭብጨባ እንዲሁም በከፍተኛ ሳቅ የሚታጀብ በመሆኑ … ከሁሉም በላይ ደግሞ በዚህ አብዝቼ አዝናለሁ፡፡ ምንን ትላላችሁ?! የሚደረገው ትወና ነውን? ሁሉም ህግጋት ሰዎች እንዲሸሹዋቸው የሚያዟቸውን እነዚህን ድርጊቶች አስመስለው ለመተወን ሲሉ በብርቱ ደክመዋልና ስለዚሁ ምክንያት (እኒህ ሰዎች) አስር ሺህ ሞት ይገባቸዋል፡፡ ድርጊቱ መጥፎ ከሆነ ይህንኑ ማስመሰልም ደግሞ መጥፎ ነውና፡፡ እኒህን የዝሙት ትዕይንቶች የሚተውኑ ግለሰቦች ምን ያህል ዘማውያንን በተውኔታቸው እንደሚያፈሩ ፤ ታዳሚዎቻቸውን እንዴት በድርጊታቸው ደፋርና ፈሪሀ-እግዚአብሔርን የማያውቁ እንዲሆኑ እንደሚያደርጓቸው … ገና ወደዚህ (ጉዳይ) አልደረስኩም ፤ እንዲህ አይነት (አስነዋሪ) ድርጊቶችን ተቋቁማ ከምትመለከት አይን የባሰ አመንዝራነትንና ድፍረትን የተሞላ ነገር የለምና፡፡

አንተ ሴት ልጅ በገበያ … ኧረ እንዲያው በቤት ውስጥ እንኳ ልብሷን ተገፋ እርቃኗን እንድታያት አትወድም ፤ ከባድ ድፍረት ነው ብለህ ትቆጣለህ እንጂ፡፡ ነገር ግን (መልሰህ) የወንዶችና የሴቶች ተፈጥሮ ላይ ልታላግጥ ፤ አይንህንም ልታረክስ ወደቲያትር ትሄዳለህን? ‹ልብሷን የተገፈፈችው (እኮ) አመንዝራ ነች› በማለት (ምክንያት ልትደረድር) አይገባም ፤ የአመንዝራይቷም ሆነ የነጻይቱ ሴት የተፈጥሯቸው ባሕርይ አንድ ነው፤ አካላቸውም አንድ ነው፡፡ ይህ ስህተት ካልሆነ ታዲያ ይኸው ድርጊት በገበያ ሲፈጸም ብትመለከት ራስህን ከዚያ ለማራቅና ነውሩን የፈጸመችውንም ሴት ልታርማት የምትፋጠንበት ምክንያቱ ምንድን ነው? ወይስ ብቻችንን ስንሆን ድርጊቱ ነውር የሚሆን ፤ አንድ ላይ ተሰባስበን ስንቀመጥ ደግሞ በዚያው ልክ የማያስነውር ይሆናልን? ፈጽሞ! ይህ በርግጥም ነውርና ውርደት እንዲሁም ፍጹም እብደት ነው ፤ እንዲህ አይነት በደል ሲፈጸም ታዳሚ ከመሆን ይልቅ አይንን በጭቃ መቀባት ይሻላል፡፡ ሴት ልጅ እርቃኗን ሆና ከማየትና ዝሙት የተመላ ትእይንት ከመመልከት የበለጠ ጭቃው አይንን ፍጽሞ ሊጎዳ አይችልም፡፡ ለምሳሌ ሲጀመር እርቃን መሆን የመጣበት ምክንያት ምን እንደሆነ አድምጥ ፤ ይህ ውርደት የተከሰተበትን መንስኤ አንብበህ (ተረዳ)፡፡ በውኑ እርቃን መሆን እንዴት ሊከሰት ቻለ? የኛ መተላለፍ (መሳት) እና የዲያቢሎስ ምክር (ውጤት) ነው፡፡ እናም ከመነሻው ስንኳ አንስቶ ይህ የርሱ (የዲያቢሎስ) ሸር ውጤት ነው፡፡ ቢያንስ ግን (አዳምና ሔዋን) እርቃናቸውን በሆኑ ወቅት አፍረው ነበር ፤ አንተ ግን በዚያ ትኮራለህ፤ ሐዋርያው እንዳለው ‹ክብርህ በርኩሰትህ ሆኗልና›፡፡

በዚህ የክፋት ስራ ቆይተህ (ቤትህ) ስትመለስ ታዲያ ሚስትህ ከዚያ አንስቶ እንዴት ታይሃለች?  በአደባባይ የሴትነትን ተፈጥሮ እንዲያ አዋርደህ በአየኸውም ነገር የአመንዝራዎች ምርኮኛና ባርያ ሆነህ ስታበቃ በምን ሁኔታ ትቀበልሃለች? እንዴትስ ታናግርሃለች?

እኒህን ነገሮች በሰማህ ጊዜ ያዘንክ ከሆነ ላመሰግንህ እወዳለሁ ፤ ‹‹ደስ የሚያሰኘኝ ማን ነው? በእኔ ምክንያት ያዘነ ነው እንጂ›› (ይላልና)፡፡ ስለሆነም በድርጊቶችህ ማፈርና መጸጸትን አታቁም፤ እንዲህ ካሉ ነገሮች የሚመጣው ጥልቅ ሐዘን ላንተ ወደ መልካም ለመለወጥ መነሻ ይሆንሀልና፡፡ ለዚህ ምክንያት ስል ፤ ጠለቅ አድርጌ በመብጣት እነርሱ ካሰከሩህ (የርኩሰት) መርዝ ነጻ አወጣህ ዘንድ እንዲቻለኝ ፤ የተግሳጼን ቃላት ጠንካራ አድርጌያቸዋለሁ ፤ ወደ ንጹሁ የነፍስ ጤንነት እመልስህ ይቻለኝ ዘንድ ፤ እግዚአብሔር እንደፈቀደ ሁላችንም በተቻለን መጠን ከእርሱ በመቋደስ ለመልካም ምግባራት የተዘጋጁትን ሽልማቶች መቀዳጀት እንችል ዘንድ ፤ የጌታችን የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ጸጋና ፍቅር ከሁላችን ጋር ይሁን ፤ አሜን፡፡

ወስብሐት እግዚአብሔር!

ምንጭ፡- የቅዱስ ማቴዎስ ወንጌል ትርጓሜ ፤ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ፤ ማቴዎስ 2፡-1-2 ፤ ገጽ 64-67 ፤ Christian Classics Ethereal Library ፤ New York: Christian Literature Publishing Co., 1886